CNN TÜRK Ankara Temsilcisi Dicle Canova ayrıntıları anlattı.
POLİS KATİLİ O SİCİLLE NASIL ÖZGÜRDÜ?
Yunus Emre Geçti’nin birinci başta 26 cürüm kaydı bulunduğu haberlere yansımıştı. Dün akşam Ali Yerlikaya da açıkladı. Bende Adalet Bakanlığı’ndan edindiğim bilgilere nazaran 19 cürüm kaydı var. Bunların kimileri birleştiriliyor, 15 cürüm kaydına düşüyor. Lakin karakolda 15 cürüm kaydı var.
Bu ne demek? Gasp, yaralama, uyuşturucu kullanımı, taciz vb. şikayetlere bağlı karakol kayıtları bulunuyor. Bunların 5’i yargılama kademesinde. Bu 5 dava belgesinin 2’si iddianame etabında. 3’ü ise soruşturma kademesindeymiş edindiğim bilgilere nazaran. Ve hakkında 2 de isimli denetim kararı vardı.
Önce şuna açıklık getirelim. Cürüm kaydı ile sabıka kaydı iki farklı başlık. Cürüm kaydı nedir? Toplumda GBT olarak da bilinen İçişleri Bakanlığı’na bağlı Kaçakçılık, İstihbarat, Harekat ve Bilgi Toplama Dairesi Başkanlığı’nda tutulan dokümanlar bunlar. Daha çok bir suça karıştığı tezi bulunan, aranan yahut kamu haklarından yararlanmaları engellenenlerin, çalıntı otomobillerin kayıtlarının tutulduğu bir sistem bu.
Sabıka kaydı ise, cürmün işlendiğinin katılaştığı manasına gelir. Ve Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’nde tutuluyor.
İMZA VERMEDİ, BAKANLIĞA BİLDİRİLMEDİ
Bahsettiğimiz Yunus Emre Geçti ile alakalı cürüm kayıtları var. GBT’sinde yani hakkındaki şikayetler ve savlar karakol kayıtlarında yer alıyordu. Haftada 2 defa karakola gidip imza atması gerekiyordu. Lakin edindiğim bilgilere nazaran, hiçbirine uymadı. Gidip imza vermedi. Emniyet bu durumu Adalet Bakanlığı’na bildirseydi kanun gereği çabucak tutuklanması gerekecekti deniyor.
‘İVEDİ İŞ’ NOTU
Bir diğer değerli öge daha var. Annesini darbettiği için 28 Haziran’da annesi emniyete giderek şikayetçi olmuş. Unsur bağımlısı olduğu için tedavi olmasını istemiş. Bunun üzerine İstanbul Anadolu 4. Sulh Hukuk Mahkemesi de acilen hastaneye sevk edilmek üzere hazır edilmesi için kolluk ünitesine müzakere yazılması kararını alıyor. 5 Temmuz’da da bu karar Ümraniye İlçe Emniyet Müdürlüğü’ne ‘ivedi iş’ notuyla gönderiliyor.
Polis de olağan ki bu karar gereği Yunus Emre Geçti’yi aramaya başlıyor. 31 Temmuz’da bir rapor Adalet Bakanlığı’na ulaşıyor. O raporda ne deniyor? Yunus Emre Geçti’nin İstanbul’da olmadığı, Çanakkale’ye yerleştiği ve tedavi olmak istemediğini belirttiğini söz eden bir rapor. Bu nedenle sevk sürecinin yapılamadığı da o raporda belirtiliyor. 31 Temmuz’da Polis Merkezi Amirliği tarafından kaleme alınıyor bu rapor.
Sonrası malum, geçtiğimiz hafta da ne yazık hırsızlık nedeniyle hakkındaki şikayet nedeniyle polis karakola alıyor. Oradan kaçıyor. Arkasına düşen polislerle çabaya girerek ne yazık ki Şeyda Yılmaz’ın silahını alıp onu şehit ediyor.
Aslında uyuşturucu bağımlılığı, darp, hırsızlık… Birçok hakkındaki şikayet nedeniyle karakolda GBT’si bir epey kabarık isim. Üstelik mahkeme kararıyla yakalanıp tedavi edilmek suretiyle hastaneye kaldırılması da isteniyor. Fakat İstanbul’da bulunamadığı, Çanakkale’ye yerleştiği, tedavi olmak istemediği istikametinde polis raporu Adalet Bakanlığı’na iletiliyor. İşte o ortada bu kabahati işliyor. Genç bir bayan, polis memurunu şehit ediyor.
“SOMUT ADIMLAR YOLDA”
Artık bundan sonrasına ait yeni somut adımlar yolda diyebilirim. Dünkü toplantı şuydu; 4 yılda bir güncellenen Yargı Islahatı Strateji Dokümanı üzerine yapılan toplantıydı. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç başkanlığında, ilgili ünite amirleri, bakan yardımcıları tamamı katıldı. Çok kapsamlı bir strateji raporu geliyor. Bunun altını çizelim ve sona yaklaşıldı.
Üst üste yaşanan birtakım olaylar ve sıkça sorgulanan kimi yargı kararları nedeniyle tüm bunlar dikkate alınarak bu rapor gözden geçiriliyor. Özellikle deniyor ki; Kamu vicdanında rahatsızlık oluşturan olumsuz durumların önüne geçecek, yeni ve somut adımlar atılacak.
Öncelikle Adalet Bakanlığı kaynakları diyor ki; Yılda 12 milyon evrakın 25 bin hakim-savcının önüne gittiği vurgulanıyor. Yani bir hakime 700-800 belge düşüyor. Hasebiyle böylesine bir iş yükü karşısında vakit zaman yanılgılı kararlar çıkması doğal fakat birinci dereceli mahkemelerinde verilen bir yanılgılı karar istinaf ve Yargıtay’da düzeltilebilir sözü kullanılıyor.
Öte yandan Dilan ve Engin Polat örneğinde olduğu üzere tutuksuz yargılanmaları üzerine reaksiyonlar olmuştu. Vakit zaman tutuksuz verilen yargılama kararları da Adalet Bakanlığı kaynakları şu ifadeleri kullanıyor; Bir kez her şeyden evvel mahkemeler elindeki kanıtlara nazaran karar verir deniyor. Kanıt olmayınca öteki önlemler alınabiliyor diye de tabir ediliyor. Her şeyden evvel tutuklamanın tüm dünyada son önlem olarak ele alındığı, kontrollü hürlüğün gelişmiş ülkelerde var olan bir uygulama olduğunu ve oralardan örnek alınarak bizim sistemimize de entegre edildiği altı çiziliyor. Lakin mahkemeler kanıta nazaran karar verir tabiri de vurgulanıyor.
‘İŞLENEN HER KABAHATİN CEZASI MAHPUS OLACAK’
Ancak gecikmeyen bir adalet ve cezasızlık algısını ortadan kaldıracak somut adımlar gelecek demiştim. Bunları 4 ana başlıkta özetleyebilirim;
– Birisi cezasızlık algısının kaldırılacak olması… Özellikle kolay, adil kabahatlerde… İşte gasp, yaralama, hırsızlık üzere kabahat kaydı bulunan bireyler, bunların yargılaması, yargılaması sonrası aldıkları ceza 2 yılı çok aşmıyor. Türk Hukuk Sistemi’nde de 2 yıllık ceza, cezaevinde yatmayı gerektirmiyor. İşte bu ortadan kaldırılacak. Deniyor ki; Kolay cürümler dahil cezasızlık kaldırılacak. İşlenen her kabahatin cezası mahpus olacak ve işlenen suça nazaran muhakkak bir mühlet herkes cezaevinde kalacak.
Bu daha evvel de gündeme gelmişti. Fakat Meclis’te kabul görmemişti. Bir kere daha bu çalışma yapılıyor. Yani dediğim üzere İnfaz Maddesi’nde birtakım yeni düzenlemeler ve somut adımlar yolda.
DENETİMLİ SERBESTLİK
– İkinci başlık kontrollü hürlük… Burada da edindiğim bilgilere nazaran; baştan aşağı tekrar kıymetlendirme kelam konusu olduğu istikametinde. Yektesan bir kontrollü özgürlük var. Yani en son 2020’de bir düzenlemeye gidilmişti. 1 yıldan 3 yıla çıkarılmıştı kontrollü özgürlük. Artık düşünülen yeni duruma nazaran cürümlünün cezasına nazaran yeni bir uygulamaya gidilmesi kelam konusu olacak. Kontrollü özgürlük hatanın infazı basamağında uygulanıyor, bunun altını çizelim. İsimli denetim ise yargılama kademesinde. Tutuklama önlemine alternatif olarak uygulanıyor.
DURUŞMA MÜDDETLERİ DÜŞÜYOR
– Bir öteki kıymetli nokta da duruşma mühletleri… Hakkında davalar var, iddianameler var. Kimi soruşturma kademesinde, kimi dava basamağında, isimli denetimle hür dışarıda, imza atması gerekirken imza atmaya gitmiyor. Fakat o ortada gidip bir bayan polisi şehit edebiliyor. Bu dava müddetlerinin artık kısalması gerekiyor. Yani 6 ay sonraya erteleme ortadan kaldırılacak. Ben o denli anlıyorum. Dava müddetleri en fazla 1 ay sonraya ertelenebilecek formda yeni bir düzenlemenin yolda olduğunu söz edebilirim.
KONTENJAN AMACI: 100 BİNİN ALTINA İNDİRİLMESİ
– Bir başka ele alınan bahis da tabi hukukçuların niteliği, bu niteliğin artırılması… Bugüne kadar birtakım düzenlemeler yapıldı. Mesela hukuk fakültelerinin kontenjanları 190 bindi. YÖK ile iş birliğine gidildi, 125 bine düşürüldü. Artık maksat 100 binin altına indirilmesi. Hukuk fakültelerinin kontenjanlarının 100 binin altına indirilmesi üzerinde bir çalışma yapılacak.
Diğer yandan malum hakim savcı yardımcılığı getirildi. Geçen hafta hatta Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın iştirakiyle bir merasim düzenlendi. Birinci hakim ve savcılar geçen hafta eğitime başladı. 3 yıl eğitim alacaklar artık. Bu eğitimi almadan vazife yapamayacaklar.
Ayrıca hukuk mesleğine giriş de imtihana natürel tutuluyor. Birinci imtihan 29 Eylül’de gerçekleşecek. Artık avukat olabilmek için o imtihanı kazanmak gerekecek.
İNSAN HAKLARI AKSİYON PLANI… ERDOĞAN, ARALIK AYINDA AÇIKLAYACAK
Yani Yargı Strateji Belgesi’nin genel olarak kapsamı yargının, hukukçunun niteliğinin artırılması, süreçlerin hızlandırılması, kontrollü hürlüğün yeni baştan ele alınması ve İnfaz Kanunu’nda düzenlemeye gidilmesi üzere cezasızlık algısını ortadan kaldıracak birtakım değerli adımların atılmasını içeriyor.
Bunu destekleyecek bir öteki doküman daha var. O da İnsan Hakları Hareket Planı. Onun da hazırlıklarının sürdüğü tarafında bilgi aldım. O planın da aralık ayında Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanacağı tarafında birtakım planlamalar var.